Minh Long đẩy mạnh truyền thông về bệnh tan máu bẩm sinh

Mục đích nhằm tăng cường tuyên truyền, giáo dục cho người dân về nguy cơ của việc kết hôn cận huyết thống với bệnh Thalassemia (tan máu bẩm sinh) cũng như tầm quan trọng của hoạt động tư vấn, tầm soát, chẩn đoán, điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh nhằm tiếp tục nâng cao chất lượng dân số góp phần thực hiện tốt các mục tiêu của Nghị quyết số 21-NQ/TW của Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới. Hưởng ứng hoạt động này, thời gian qua huyện Minh Long đã đẩy mạnh công tác truyền thông đến đông đảo người dân trên địa bàn. 

Chị Đinh Thị Bé, thôn An Phương, xã Thanh An hiện đang mang thai đứa con thứ hai. Chị cho biết trong quá trình mang thai chị luôn được cán bộ y tế tư vấn về việc làm các xét nghiệm chẩn đoán một số bệnh, trong đó có bệnh tan máu bẩm sinh trong mỗi lần đi khám thai định kỳ hoặc tiêm phòng tại Trạm y tế xã, thậm chí là có cả cán bộ dân số xã và y tế thôn bản đến tận nhà truyền thông và tư vấn. Chính vì vậy mà chị đã thực hiện đầy đủ các xét nghiệm chẩn đoán cũng như sàng lọc trước sinh. Hiện chị đang mang thai ở tháng thứ 7 và có một thai kỳ khỏe mạnh.

Còn chị Đinh Thị Yên, thôn Trung Thượng, xã Long Mai đang nuôi con nhỏ 5 tháng tuổi cũng cho biết, lúc mang thai chị cũng thường xuyên được nghe truyền thông về bệnh thalassemia, về các biến chứng khi đứa trẻ mắc thalassemia ra đời, về gánh nặng điều trị bệnh đối với gia đình người có bệnh và sự ảnh hưởng to lớn đến chất lượng dân số. Chính vì vậy mà chị cũng đã thực hiện đầy đủ các xét nghiệm chẩn đoán trước sinh và gia đình đã rất hạnh phúc khi đón một em bé khỏe mạnh chào đời.

Ông Nguyễn Diên Ngôn, Trạm trưởng Trạm Y tế xã Thanh An cho biết: "Toàn xã Thanh An hiện có  3.506  người dân, trong đó có 1.052 phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ (từ 15-49 tuổi). Tuy gặp một số khó khăn như: Dân số phần lớn là đồng bào dân tộc thiểu số, mỗi xóm đều đông dân cư, trình độ dân trí không đồng đều phần nào ảnh hưởng đến công tác tuyên truyền. Tuy nhiên công tác truyền thông, giáo dục về dân số vẫn được địa phương thực hiện tốt. Chúng tôi vẫn thường xuyên chỉ đạo cho viên chức dân số xã, y tế thôn bản cũng như cán bộ trạm y tế thực hiện công tác tuyên truyền cho nhân dân đi khám bệnh thường xuyên nhằm phát hiện kịp thời những bệnh có thể mắc phải. Những phụ nữ có thai được khám và hướng dẫn họ tham gia thực hiện sàng lọc trước sinh và sơ sinh".

Theo báo cáo của Tổng cục Dân số - Kế hoạch hoá gia đình, Việt Nam có khoảng 13 triệu người, tương đương 13% dân số mang gen bệnh. Trong đó tỷ lệ người đồng bào dân tộc miền núi chiếm tỷ lệ từ 20 – 40%. Mỗi năm có khoảng 8.000 trẻ em sinh ra bị bệnh tan máu bẩm sinh, trong đó khoảng 2.000 trẻ em bị bệnh nặng. Một trong những nguyên nhân chính là do kết hôn cận huyết. Hiện nay số lượng bệnh nhân tan máu bẩm sinh đã làm các bệnh viện quá tải, tạo áp lực nặng nề lên ngân hàng máu cũng như gánh nặng về chi phí xã hội.

Những em bé bị bệnh tan máu bẩm sinh đang được điều trị trong bệnh viện

Tại huyện Minh Long từ năm 2014, Trung tâm Dân số kế hoạch hóa gia đình và nay là Phòng Dân số-Trung tâm Y tế huyện đã triển khai hoạt động truyền thông về bệnh tan máu bẩm sinh tại 2 xã là Thanh An và Long Sơn. Đây là những địa bàn có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, hiểu biết về bệnh còn rất hạn chế nên trong trường hợp mang gen bệnh, nhiều người vẫn chưa biết cách phòng, tránh cho thế hệ sau. Đến nay hoạt động này đã được triển khai tại tất cả 5 xã trên địa bàn. Với nhiều hoạt động phong phú, như: Triển khai kế hoạch đến các xã; cung cấp kiến thức về bệnh Thalassemia nguyên nhân, hậu quả, cách phòng, tránh và chăm sóc SKSS/KHHGĐ; cung cấp tài liệu cho mạng lưới truyền thông; đẩy mạnh tuyên truyền trên hệ thống truyền thanh xã nhằm chuyển đổi hành vi cho đối tượng. Trong đó, đối tượng được tập trung tuyên truyền về bệnh chủ yếu là nam - nữ trong độ tuổi sinh đẻ, thanh niên chuẩn bị kết hôn để họ có những hiểu biết nhất định về bệnh và cách phòng, tránh. Từ các hoạt động truyền thông, nhận thức của người dân về căn bệnh này đã được nâng lên. Nhiều người nằm trong diện nguy cơ mang gen, nhất là những phụ nữ mang thai đã chủ động đi làm xét nghiệm tại bệnh viện để phòng ngừa bệnh cho thế hệ tương lai.

Tuy nhiên, việc truyền thông về bệnh tan máu bẩm sinh vẫn còn những khó khăn. Ông Lê Vũ Lương, Trưởng phòng Dân số , Trung tâm Y tế huyện cho biết: "Do sự hiểu biết của một số người dân về căn bệnh còn hạn chế, chính vì vậy mà tỷ lệ các cặp vợ chồng trước khi kết hôn đi khám sức khỏe tiền hôn nhân cũng như phụ nữ có thai khám sàng lọc trước sinh và sơ sinh còn thấp, chỉ đạt khoảng 30-50%".

Ngành dân số huyện cũng đã thực hiện các hoạt động truyền thông bằng cách cấp phát các sản phẩm truyền thông như tờ rơi, tranh lật, áp phích, các tin, bài, thông điệp phát thanh, băng rôn tuyên truyền treo trục đường chính…

Kinh nghiệm của Thế giới cho thấy, có thể phòng bệnh hiệu quả tới 90 – 95% bằng các biện pháp như khám sức khoẻ trước hôn nhân để xác định xem cá nhân có mang gen bệnh hay không, từ đó sẽ có sự lựa chọn đúng đắn về hôn nhân cũng như quyết định mang thai và sinh đẻ nhằm sinh ra những đứa con không mắc bệnh tan máu bẩm sinh. Do đó, thời gian tới, ngành dân số huyện sẽ phối hợp cùng với các cấp, ngành tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền cho người dân trong diện có nguy cơ mắc bệnh, nâng cao nhận thức về bệnh tan máu bẩm sinh; đẩy mạnh công tác tư vấn tiền hôn nhân cho các cặp vợ chồng, phụ nữ có thai, thanh niên trong độ tuổi kết hôn... Qua đó nâng cao sự cần thiết của việc phát hiện bệnh và can thiệp sớm trẻ bị bệnh tan máu bẩm sinh cho gia đình, cộng đồng và xã hội.